ÖFKE KONTROL BOZUKLUĞU
DR. Burak Toprak
ÖFKE KONTROL BOZUKLUĞU NEDİR ?
Psikiyatrik hastalıklar içerisinde belki de en ciddi sorunlardan bir taneside öfke kontrol bozukluğudur. Genellikle ergenlik yıllarında başlayan bu sorun nedeniyle kişi zaman zaman ailevi ve sosyal sorunlar yaşamaya başlar ve kendini gittikçe yalnız hisseder.
Öfke, hoşnut olunmayan durumlarda ortaya çıkan temel duygulardan biridir. Günlük hayatta hoşumuza gitmeyen bir çok olayla karşılaşırız. Trafikte aşırı hız yapanlar, anlayışsız patronlar ve arkadaşlar, baskıcı ve bunaltıcı anne babalar, aşırı hırs bu olaylardan bazılarıdır.
Çoğu insan bu tür durumlarda direk tepkisini gösterir. Ya bağırıp, ya kavga eder ya da sağı solu yumruklar. Bu tepkilerimizi kontrol edemediğimiz zaman kendimize zarar veririz veya arkadaşlarımızın, ailemizin canını acıtabiliriz. Kimi insanda bu tür olaylar karşısında tepkisini içinde biriktirirler ve “hep olayları içime atıyorum, kimseye tepki veremiyorum/vermek istemiyorum, kimsenin canını yakmak istemiyorum, hayır diyemiyorum” derler.
Öfkelerini biriktirirler. Stres insan vücudunda biriktikçe kendine çıkacak yol arar. Günlük hayatta biriktirdiğimiz stres, kızgınlık, öfke de aynen kovaya damlayan suyun kova dolduktan sonra taştığı gibi taşar. Küçük stres olayları birike birike bir gün hiç beklenmedik bir anda gün yüzüne çıkar ve o an kişi sonrasında çok pişman olacağı olaylar yaşayabilir. Öfke patlaması yaşayan insanların birçoğu o an olayı tetikleyen sebepten ziyade bu birikmiş öfkenin yansımasını yaşarlar.
Öfke Kontrol Bozukluğunun Nedenleri ?
-Çocukluk yıllarından yaşanılan fiziksel, duygusal ihmal ve travmatik yaşantılar
-Çocukluk yıllarında yaşanılan bazı travmatik olaylarla ilgili kişinin kendini suçalaması
-Çocukluk ve okul yıllarında kişinin arkadaşları arasında uyum sağlama sorunu nedeniyle dışlanmışlık duygusuna kapılması sonraki yıllarda bireyin bu öfkesini tüm topluma yansıtmasına neden olabilmekte
-Aile içi şiddet ve sosyoekonomik sorunların varlığı
-Epilepsi hastalığı
-Depresyon, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk, kişilik bozuklukları vb psikiyatrik hastalıkların varlığı.
Öfke Kontrol Bozukluğunda Tedavi
Öfke kontrol bozukluğunun tedavisi son derece önemlidir. Çünkü bu kişiler çoğunlukla bu durumu kabul etmemekte, hatayı devamlı karşı tarafta arama eğilimi göstermektedirler.
Öfke kontrolünü sağlamak ile ilgili yaklaşımlar psikoterapide en çok kullanılan yöntemlerdir. Bu yaklaşımlarda kişinin var olan öfkesini kontrol etmeyi öğrenmesi amaçlanır. Bu tür çalışmalar oldukça yarar sağlar.
Öfke kontrol bozukluğunun öncelikle bir psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirildikten sonra altta yatan nedenlerin saptanması ve tedavi protokolünün oluşturulması gerekir.
Öfke kontrol bozukluğunun tedavisinde ilaç ve/veya psikoterapi yöntemleri uygulanmaktadır. Ancak psikoterapide hedef kişinin duruma uygun makul düzeyde bir sinirlilik halini yani öfke kontrolünü sağlamak olmalıdır. Bu hedefe ulaşmak için öfkeye neden olan sorununu çözmekle mümkündür. Öfkenin birikmesine ve fazlalığına yol açan travmalar çalışıldığında kişinin öfke patlamaları engellenebilir.
Tabi burada şunu vurgulamak gerekir; öfke patlamasına yol açan gerçekci nedenler varsa herkes öfke patlaması aşamasına gelebilir. Öfke kontrol sorunu yaşayan kişiler uygun olmayan olaylar karşısında çevreleri tarafından abartılı bulunan tepkiler gösterirler. Bu kişilerdeki sorun duruma uygun olmayan, belirli düzeyde bir sinirlilik haliyle atlatılabilecek olaylarda, abartılı ve kontrolsüz bir öfke nöbeti yaşamaktır.
İlaç tedavisi ile birlikte travmalar psikoterapi ile birlikte çalışıldığı takdirde sonuç daha etkili olmaktadır. İlk aylarda ilaç tedavisinin çoğunlukla uygulanması gerekir çünkü psikoterapi yöntemi kısa vadede sonuç vermeyebilir ve kişi öfke nöbetleri yüzünden kendine ve çevresine zarar verme riski ile karşı karşıya kalır.
Özellikle travmatik yaşantıları olan bireylerde EMDR terapisinin çalışılması öfke kontrol bozukluğunun tedavisinde hızlı ve etkili sonuçların alınmasını sağlar.