Çoğunuzun belki ilk defa duyduğu, bazılarınızın ise buna tanıklık ettiği ya da kendisinin bu
durumu yaşadığı bir fobi türü olarak gametofobi aslında bağlanmaktan korkmak demektir.
Kişi bu bağlanma korkusuyla ilişkilerden olabildiğince uzak durmaya çalışır. Gametofobiye
sahip olan kişilerin özellikleri şöyledir:
Yakın ilişki kuramazlar.
Bir ilişki içindeyken yoğun kaygı duyar ve ilişkinin bitmesi konusunda sürekli bir
endişe hissederler.
Mutlu çiftler gördüklerinde anksiyete yaşarlar.
İlişkiyi aniden bitirebilir veya insanları uzaklaştırırlar.
Gametofobi, aslında bir tür anksiyete bozukluğudur. Kişiye evlilik ve bağlılıkla ilgili ciddi bir
korku duymasına sebep olur ve panik atak yaşatabilirler.
Gametofobi (Evlilik Korkusu) Nedenleri Nelerdir?
Evlilik veya bağlanma korkusunun genellikle geçmişteki travmalardan kaynaklandığı
düşünülür. Gametofobi, aslında bir tür savunma mekanizması olarak işlev görür. Evliliği
hatırlatan bir travma bu fobinin kökeni olabilir. Ancak bazı uzmanlar kişinin illa bir travma
yaşamasına gerek olmadan korku ve benzeri durumlarında genetikle geldiğini savunurlar. Pek
çok uzman ise büyük olasılıkla basit fobilerin çevresel ve genetik faktörlerin birleşimi sonucu
doğduğunu savunmaktadır. Gametofobi olası nedenlerine bakacak olursak bunlar:
Geçmişte Yaşanılan Kalp Kırıklıkları: Ayrılıklar veya sadakatsizliğe uğramayan kişiler,
tekrar ilişkiye girmekten kaçınabilirler.
Ebeveyn Anlaşmazlığı: Ailesinde anne ve babasının sözel ve fiziksel tartışmalarına şahit
olan çocukların, kendi ilişkilerinde de bunu yaşayacaklarını düşünmelerine neden olabilir.
Kültürel Baskılar: Bazı kültürlerde evlilikler görücü usülü ile aşk ve sevgi duyguları
yaşanmadan yapılır. Eş seçiminde söz hakkına sahip olmayan kişilerde bağlanma korkusu
yaşanabilir.
Kaybetme Korkusu: Bazı kişiler yanlış kişiye bağlanmaktan korkabilir. Hatta uygun bir
partner geldiğinde bile korkup evlilikten kaçabilir.
Erken çocukluktaki bağlanma şekilleri yetişkinlikte korkuların gelişmesine neden olabilir.
Bağlanma şekilleri insanlar arasındaki davranış kalıpları ve duygusal bağlanma biçimleridir.
Örneğin anneden mahrum olarak büyüyen bir çocuk, erken dönem bağlanma şeklinde
güvensiz bir bağlanmaya sahip olarak büyümesi ileriki yaşamındaki ilişkilerinde de güvensiz
bir bağlanma yaşama olasılığını yükseltmektedir. Güvensiz bağlanmaya sahip kişiler
genellikle ilişki kurmada ve güvenmekte zorlanırlar, terk edilme ve bağlanma korkuları
yaşarlar.
Evlilik korkusu olan kişilerin başka tür fobileri de olduğu belirtilir. Filofobi (aşk korkusu),
genofobi (cinsel yakınlık veya cinsel ilişki korkusu), pistanthrophobia (başkalarına güvenme
veya sevdiğin biri tarafından incitilme korkusu) ve terk edilme korkusu gametofobi olan
kişilerde en yaygın görülen korkulardır. Yanı sıra araştırmalar, gametofobinin farklı faktörler
tarafından tetiklendiğini söylüyor. Mali yükümlülükler ve ilişkideki sosyal talepler bu riski
arttırmaktadır.
Tedavide Şema Terapi: Şema terapi, erken dönem uyum bozucu şemalar ve modlar üzerinde
çalışırken kişinin çocukluk yaşantılarına, bakım verenle olan ilişkilerine odaklanarak terapist
tarafından sınırlı yeniden ebeveynlik yapılmasını amaçlar. Kişinin çocukluktan mahrum
bırakılan ve örselenen anılarını yeniden inşa etmeyi hedefler. Bu sayede geçmişteki temel
düşünceye ve duyguya odaklanarak onarır. Gametofobi de kişinin geçmiş yaşantılarından
beslendiği için şema terapi oldukça fayda sağlamaktadır.
Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) : Bu yöntemle iki taraflı
göz hareketleriyle meşgul olunurken travmaya odaklanılır. Travmatik anıların yoğunluğu
azaltılırken, panik ve fobi semptomları gibi travma sonrası stres bozukluğunun tedavisine
yardımcı olur. Özellikle gametofobinin geçmiş travmatik deneyimlerle geliştiği durumlarda
etkili olabileceği düşünülür.
Psikiyatrist Dr Burak Toprak
