Sınav Kaygısı nedir?
Sınav kaygısı; öncesinde öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına
engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıdır. Bireyin sınava yüklediği
anlamlar, sınavla ilgili zihinde oluşturulan imaj, sınav sonrası duruma ilişkin atıflar ve sınav
sonrası oluşacak kazanımlara verilen önem sınav kaygısı oluşumu üzerinde etkilidir.
Sınav kaygısının belirtileri nelerdir?
Huzursuzluk, endişe, tedirginlik, sıkıntı, başarısızlık korkusu, çalışmaya isteksizlik, mide
bulantısı, taşikardi, titreme, ağız kuruluğu, iç sıkıntısı, terleme, uyku düzeninde bozukluklar,
karın ağrıları vs. bedensel yakınmalar, dikkat ve konsantrasyonda bozulma, kendine güvende
azalma, yetersiz ve değersiz görme sık görülen belirtilerdir. Ve bunun sonucunda öğrencinin
başarısında belirgin bir düşüş gözlenir. Ders çalışmayı erteleme, sınav ve hazırlığı hakkında
konuşmayı reddetme vardır. Soru sorulmasından rahatsız olurlar. Dikkat dağınıklığı,
odaklanamama, Fiziksel yakınmalarda dikkat çeken bir artış (karın ağrısı, mide bulantısı,
terleme, uyku düzensizliği, iştahsızlık ya da tersine aşırı yeme, genel mutsuz bir ruh hali vb.),
çok çalışılmasına rağmen performans düşüklüğü kaygının varlığını gösterir.
Sınav Kaygısı neden oluşur?
Gerçekçi olmayan düşünce biçimlerine sahip olmak kaygının oluşmasında en önemli
süreçlerdir. Bunaltıya eğilimli kişilik yapısı (mükemmeliyetçi, rekabetçi) olanlarda daha sık
görülür. Sosyal çevrenin beklentileri ve baskısı da önemli bir etkendir.
Sınav kaygısıyla başa çıkma yolları nelerdir?
Düşünce ve inançları sorgulamak (gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarını farklı bir gözle
yeniden değerlendirmek, Nefes alma egzersizleri, Gevşeme egzersizleri, Kaygıyı bastırmaya
değil, onu kabul etmeye ve tanımaya çalışmak, Düşünceleri durdurma tekniği, Dikkatini
başka noktalara odaklama tekniği kullanılabilecek başa çıkma yollarıdır.
Psikiyatrik destek ve Tedavi
Bir ruhsal bozukluk ortaya çıkmışsa (depresyon, anksiyete bozukluğu, uyku bozukluğu,
işlevselliğinin bozulması, kaygıyla başa çıkmak için uygun olmayan yollar kullanma, davranış
bozukluklarının görülmesi psikiyatrik destek gerektiğini varsaymaktadır. Tedavide ise sınav
kaygısı yaşayan kişinin olumsuz düşüncelerinin saptanması ve onların yerine alternatif
düşünce biçimlerinin kullanılması gösterilebilir. Sınav öncesinde, sınav anında ve sınav
sonrasında nasıl ilerleyeceği hakkında konuşulur. Gerek görülürse ilaç tedavisi başlanabilir.
Kişinin aile ile olan ilişkileri de sınav kaygısını tetikleyebilir. Ailenin mükemmeliyetçi
olması, beklentilerin fazla olması kişinin üzerinde daha fazla baskı hissetmesine neden
olabileceği için ailenin kişiye güven ve destek vermesi, olumlu geri bildirimde bulunması,
sınırların olması ve gerçekçi hedeflerin üzerinde ilerlenmesi önemlidir. Akranlarla
karşılaştırma yapmaktan kaçınılmalı ve problem çözücü bir şekilde yaklaşmalıdır.
Psikiyatrist Dr Burak Toprak
