Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB) olan kişilerde mükemmellik, kontrol ve düzen
takıntısı vardır. Onların bunlara olan meşguliyeti, kişinin gündelik hayatının akışının
bozulmasına yol açacak kadar şiddetlidir. Bir ödevi tamamlayamayacak kadar küçük
ayrıntılara odaklanmış bir öğrenci veya ahlaki kuralları çok katı olan ve olayları başka birinin
bakış açısından görmekte zorlanan biri genelde obsesif kompulsif kişilik örüntülerine sahip
olmaktadır. Ancak OKKB’ye sahip bir kişi, durumunun farkında olmayabilir, sorun olarak
görmeyebilir ve değişme ihtiyacı olduğunu düşünmeyebilir. Değişmesi gerekenin diğer
insanlar olduğuna inanabilir.
OKKB’li kişiler yüksek standartlarını başkalarına dayatma eğilimindedir. Örneğin, OKKB’li
bir adam, istediği ve önem verdiği bir düzeninin başkası tarafından bozulduğunu fark ederse
aşırı derecede eleştirel olabilir.
Bu katı ve eleştirel yaklaşım, ilişkilerini sürdürmede ve yeni şeylere uyum sağlamada zorluk
yaşamalarına neden olur. İlişkileri kötüye gittikçe de yalnızlık ve depresyon gelişebilir.
OKKB’si olan kişi, başarılı olmadığı faaliyetlerden kaçınabilir veya bırakabilir. Onlar için her
şey mükemmel olmalıdır. Eğer istedikleri sonuca ulaşamazlarsa motivasyonları
düşebilmektedir. Bu mükemmeliyetçiliğe yoğun olarak odaklanmak kişilerde kaygıya, yeme
bozukluklarına ve diğer fiziksel ve zihinsel sorunlara yol açabilir.
OKKB’nin nedenleri ve semptomları
OKKB en yaygın kişilik bozukluklarından biridir. Araştırmalar, nüfusun yüzde 3 ila 8’inin
OKKB’ye sahip olduğunu ve bunun en yaygın olarak yaşlı insanlarda olduğunu gösteriyor. Bu
kişilik bozukluğu, genellikle kişi genç veya genç bir yetişkin olduğunda başlayan kalıcı bir
davranış kalıbını içerir.
OKKB’nin kesin bir nedeninin henüz belirlenmemesiyle birlikte, genetikte olabileceği veya
bir kişinin yetiştirilme tarzının önemli olduğu vurgulanmaktadır. Örneğin, katı kurallar ve
cezaların olduğu bir ortamda yetiştirilmek, kişinin işleri “doğru şekilde” yapma takıntısına yol
açabilir.
OKKB’nin belirti ve semptomları şunları içerir:
Görevleri bitirmenin önüne geçen mükemmeliyetçilik.
Düzeni korumak için listeler, kurallar ve çizelgeler kullanarak sabitleme.
Göreve farklı bir yaklaşım benimseyen birine işi devretme isteksizliği.
İlişkilerin ihmal edilmesine yol açan işe bağlılık.
Gelecekteki felaketler için para biriktirmek.
Etik, ahlak ve değerler konusunda aşırı vicdan sahibi olmak
Manevi değeri olmamasına rağmen yıpranmış eşyalardan kurtulamama.
Aşırı inatçı ve katı bir eğilim.
OKKB ve OKB
OKKB ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) arasında önemli farklılıklar vardır.
OKB’si olan kişiler, istenmeyen, endişeli düşünceler (takıntılar) ile mücadele eder ve
endişelerini azaltmak için ritüel haline getirdikleri eylemler gerçekleştirirler. Örneğin, mikrop
korkusu OKB’li bir kişinin ellerini sürekli yıkamasına neden olabilir. Kişi genellikle
korkularının ve dürtülerinin mantıksız olduğunun farkındadır ancak bu düşünce ve eylemden
kurtulamamaktadır. OKKB’li kişilerin, bozukluklarını OKB’li kişilere göre tanıma olasılığı
daha düşüktür. Genellikle takıntılı düşünceler veya belirli tekrarlayan eylemler tarafından
yönlendirilmezler. Bunun yerine, kendi sabit değerlerinin bir parçası olarak gördükleri düzen
ve mükemmellik için daha genel bir istekleri vardır.
Psikiyatrist Dr Burak Toprak
