Şemalar, kişilerin çevresinde yaşanan durum ve olayları algılama, yorumlama ve tepki
vermenizi sağlayan yapılardır. Şemalar, karşılaştığınız sorunlar ile ilgili düşüncelerinizi,
duygularınızı ve değerlendirme biçiminizi değiştirir. Doğuştan gelen özellikler ve erken yaşta
yaşanan sorunlar, şemaların oluşmasında belirleyici bir rol oynar. Şema terapi, Jeffrey Young
ve arkadaşları tarafından kişilik bozukluklarının tedavisinde kullanılmak amacıyla
geliştirilmiştir. Bilişsel davranışçı, Gestalt, psikodinamik, kişiler arası psikoterapi ile nesne
ilişkileri ve bağlanma kuramı gibi yöntemlerle kullanılarak uygulanmaktadır.
Şema Terapi Sürecinin Amaçları ve Faydaları
Şema terapinin ilk amacı, danışanların işlevsel olmayan uyum bozucu şemalarından
kurtulmalarını sağlar. Onları işlevsel olanlarla değiştirmeyi hedefler. Şema terapinin amaçları
ve faydaları şu şekildedir:
Kişilerin erken dönemde karşılanmamış ihtiyaçlarının işareti olarak korku, üzüntü ve
yalnızlık hisleri ile baş edebilecek duruma getirmek,
Kişilerin kendi duygusal dünyası ile kopukluk yaşamadan bağlantı kurması,
Sınır koyup duygularını ifade edebilmesini sağlamak,
Anne-baba kaynaklı, kendini eleştirme ve cezalandırmaları azaltıp gerçekçi amaç ve
beklentiler elde etmek,
Olumsuz davranışların farkına varıp baş edebilmek,
Zarar veren ilişkileri sürdürmenin nedenlerini anlamlandırmak,
İletişimin ve ilişkilerin kalitesini artırmak,
Geçmişteki yoksun kalınan duygusal ihtiyaçları belirleyip bugün bunları karşılamak
için adım atmak,
Çocukluktan gelen işlevsiz davranışları fark edip işlevsel hale getirmek.
Şema Terapinin Uygulandığı Sorunlar
Uzun soluklu bir süreci kapsayan şema terapi, genellikle haftalık seanslar ile sürdürülür.
Seans sıklığı danışanın ihtiyaçlarına göre belirlenip devam eder. Şema terapinin uygulandığı
sorunlar arasında; narsistik, histrionik, şizoid, antisosyal ve sınır kişilik bozuklukları,
depresyon, obsesif kompulsif bozukluk, uzun süreli ilişki problemleri, katı düşünme ve
davranışlar, anksiyete, beslenme bozukluğu, alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığı, çocukluk
travması tekrarı ve travma sonrası stres yer almaktadır.
Psikiyatrist Dr Burak Toprak
