İnsomnia, uykuyu başlatma ve / veya sürdürmede güçlük, uyku süresi, yoğunluğu ve
niteliğinde bozulma ve sonuç olarak gün içi etkinlik düzeyinde azalma olarak tanımlanır.
İnsomnia, uykuya dalma güçlüğü, gece sık uyanma ve sabah erken uyanıp tekrar uyuyamama
gibi yakınmalarla seyreder. DSM 5 tanı kriterlerine göre insomnia tanısı için, bu belirtilerden
en az biri haftada en az üç gün olmalı ve en az üç ay boyunca devam etmeli, kişinin
işlevselliğinde bozulmaya yol açmalı ve başka bir uyku bozukluğu, ruhsal bozukluk, tıbbi
durum ya da ilaç veya madde kullanımı ile ilişkili olmamalıdır.
DSM 5’e göre uykuya başlama, uykuyu sürdürme ve sonlandırma ile ilgili bu belirtiler, 3
aydan uzun süreli ise persistan, 1 aydan uzun ancak 3 aydan kısa ise epizodik, 1 aydan kısa ise
de akut ve kısa süreli insomnia olarak adlandırılır.
ICSD-3’te psikofizyolojik insomnia, en az bir ay süren uykusuzlukla birlikte uyku ile ilişkili
anksiyete, uykuya dalmayı etkileyen mental aktivite ve artmış somatik gerginlik, günlük
etkinlikler sırasında uyuyakalma ve ev dışında daha iyi uyuma ile tanımlanmıştır. İnsomnia en
sık görülen uyku bozukluğudur. Erişkinlerde kısa süreli insomnianın yaygınlık oranının %30-
50 olduğu, kronik insomnianın ise en az %5-10 sıklıkta görüldüğü düşünülmektedir.
İnsomnia Neden Kaynaklanır?
İnsomnianın etiyolojisinde biyolojik hastalıklar, ilaç, alkol ya da madde kullanımı, diğer uyku
bozuklukları ve psikiyatrik bozukluklar rol oynayabilir. Kronik insomnia, kadınlarda,
yaşlılarda, kardiyovasküler ve kas-iskelet sistemindeki bozukluklar gibi tıbbi sorunları ve
psikiyatrik hastalığı olanlarda daha yaygın olup, işlevsellikte ciddi bozulmaya yol açmaktadır.
İnsomnia ile en sık ilişkilendirilen ek tanılar, depresyon başta olmak üzere ruhsal
bozukluklardır.
Tedavisi Nasıl Olmaktadır
İnsomnia değerlendirilirken, ayrıntılı bir tıbbi ve psikiyatrik öykü alınmalı, uyku alışkanlıkları
sorgulanmalı ve psikometrik testler uygulanmalıdır. Uygun tedaviye rağmen yakınmaları
devam eden hastalar uyku laboratuarında incelenmelidir. Tedavide, uyku hijyeni eğitimi, tıbbi
ya da psikiyatrik hastalıklar gibi ikincil nedenlerin ortadan kaldırılması, uykuda bozulmaya
yol açan ilaç ya da madde kullanımının düzenlenmesi, uyaran kontrolü ile çevrenin optimize
edilmesi, uyku kısaltma ve gevşeme tedavileri, davranışçı terapiler kullanılmaktadır.
